Baby’s hebben een grote zuigbehoefte. Daarom gaan baby’s vaak duimen of gebruiken ouders een speen om aan die zuigbehoefte van hun kind te voldoen. Dat is heel goed.
Maar op welke leeftijd kan je daar het best mee stoppen? En wat kunnen de gevolgen zijn van (te) lang speengebruik en duimen? 

Waarom speengebruik en duimen?

De speen en de duim voorziet in de zuigbehoefte van een pasgeboren baby. Deze zuigbehoefte is in de eerste 6 tot 9 maanden het grootst. Het zuigen is in deze maanden ook goed voor de ontwikkeling van de kaak en het gevoel in de mond. Na 9 maanden neemt deze natuurlijke behoefte sterk af, maar heeft de speen of de duim de functie van troost en veiligheid. Dit is voor ouders en kind uiteraard ook fijn en makkelijk. Maar… het kan ook heel snel een gewoonte worden. En voor je het weet is je kind niet meer van de speen of de duim af te krijgen.

Wanneer stoppen met speengebruik en duimen?

De meningen over wanneer je moet stoppen met de speen of het duimen lopen uiteen.
Als je het bekijkt vanuit de ontwikkelingsbehoefte dan zou het rond de 6 tot 9 maanden al heel prima zijn om het spenen of duimen af te leren.
Maar het hoeft niet direct. Wees je wel bewust van het feit dat als je bijvoorbeeld de speen na 9 maanden inzet als troostmiddel, de afhankelijkheid van de speen toeneemt.
Wij adviseren ouders in verband met de spraak- en gebitsontwikkeling om niet langer dan maximaal 2,5 tot 3 jaar met het gebruik van de speen door te gaan. Na het eerste jaar is het wel raadzaam om het zuigen op de speen of de duim terug te dringen naar bijvoorbeeld alleen de nachten. Overdag continu een speen in de mond maakt dat ook vaak het praten met een speen in de mond gaat verlopen. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de spraakverstaanbaarheid.

Mogelijke gevolgen van speengebruik en duimen

• Door de speen of de duim wordt de tong omlaag gedrukt in de mond. De tong ligt normaal als je niet praat tegen het gehemelte. De mondspieren worden slapper en het kind gaat meer door de mond ademen.
• Het mondademen heeft tot gevolg dat bacteriën sneller binnen kunnen dringen. Dit werkt bijvoorbeeld keel- en oorontstekingen in de hand.
• Er ontstaat een verkeerde slik. Met slikken gaat normaal gesproken de tong tegen het gehemelte, maar door de speen of de duim blijft de tong laag tijdens het slikken en zal de tong tegen of tussen de tanden komen. Het gevolg is dat de tanden naar voren gaan staan. De boven- en ondertanden kunnen niet meer naar elkaar toe groeien en er ontstaan een open beet (zie afbeelding).
• Lispelen/slissen; doordat de tong niet de juiste plaats in de mond heeft en steeds naar voren gaat, zal dit ook met het praten gebeuren. Met name bij de klanken t-d-s-z-n-l die normaal achter de bovenvoortanden gevormd worden, zal de tong tussen de tanden komen tijdens het uitspreken van deze klanken.

Open beet door speengebruik en duimen;
Met de kiezen op elkaar is er een grote opening zichtbaar.

Afleren van speengebruik en duimen

Het afleren van het speengebruik en duimen geeft vaak veel frustraties bij zowel ouders als kind. Het afleren van de speen zal relatief makkelijker zijn dan het afleren van het duimen, want de duim heeft het kind altijd bij zich… Het afleren valt of staat bij goede afspraken met het kind en het consequent zijn in het nakomen van de afspraken. We hebben een aantal tips om het goed te laten verlopen:

• Leg aan het kind uit waarom het belangrijk is om te stoppen.
• Kies een gunstige periode uit. Rust maakt dat de kans van slagen groter wordt. Dus niet rond spannende feestdagen van Sinterklaas of de verjaardag van het kind.
• Niet plotseling of rigoureus stoppen.
• Bepaal op welke momenten het speen- of duimzuigen wel en niet mag. Bijvoorbeeld nooit praten met de duim of de speen in de mond. Of: alleen met inslapen.

Lees meer tips om speengebruik af te leren.
Mocht het afbouwen van het speengebruik of duimgedrag niet goed lukken, dan kunnen de logopedisten van ons Centrum u hierbij helpen!